Dowladda Faransiiska ayaa si ku meelgaar ah waxa ay uga baxday howlgalka ammaanka ee gaashaanbuurta Nato, xilli uu khilaaf wayn kala dhaxeeyo dowladda Turkiga.
Wasaaradda gaashaandhigga ayaa sheegtay in Faransiiska uu hakiyay doorkii uu ku lahaa Howlgalka Ilaalinta Badda, iyadoo Turkiga ku eedaysay inuu ku xadgudbay cunaqabataynta hubka ee saaran Liibiya.
Arrintan ayaa imanaysa todobaadyo kaddib markii maraakiib Turkiga uu leeyahay lagu eedeeyay inay bartimaameedsadeen markab dagaal oo uu Faransiiska leeyahay oo marayay badweynta Mediterranean-ka – arrintaas oo ay Ankara si xooggan gaashaanka ugu daruurtay.
Dalalka gaashaanbuurta Nato ayaa waxaa loo malaynayaa inay kala taageerayaan dhinacyada iskuhaya dagaalka sokeeye ee Liibiya.
Dalkaas ayaa waxaa ragaadiyay colaad tan iyo markii ay ciidamo uu baritaarayay isbahaysiga Nato ay xilka ka tuureen Korneel Mucamar Qadaafi.
Dalkan ayaa saliidda qaniga ku ah ayaa waxa uu marin muhiim ah u yahay muhaajiriinta Afrika ka soo qulqulaysa ee ku wajahan qaaradda Yurub.
Waqtigan la joogo, ciidammada dowladda ay baritaarto Qaramada Midoobay ayaa waxa ay la dagaalamayaan kuwa Janaraal Khaliifa Xaftar kuwaas oo ka arrimiya qeyba badan oo bariga iyo koonfurta Liibiya ah.
Muxuu Faransiisku uga baxayaa howlgalka?
Xiriirka Faransiiska kala dhaxeeya Turkiga ayaa sii xumaanayay bilihii la soo dhaafay sababo la xiriira dhibaatada Liibiya, dowrka uu Turkigu ku leeyahay waqooyiga Suuriya, iyo sidoo kale dhoolatus ka dhacay bariga badda Mediterranean-ka.
Hasayeeshee dhacdada ugu wayn ayaa waxa ay timid 10-kii Juun, kaddib markii markabka Courbet ee uu Faransiisku leeyahay uu baaray markab lagu magacaabo Cirkin oo ku gooshayay calanka waddanka Tanzania oo marayay xeebaha Liibiya si uu bal u baaro inuu hub dalkaasi galinayo.
Waqtigaas markabka Faransiiska waxa uu ka qeybqaadanayay Howlagalka Ilaalinta Badda ee Nato, howlgalkaas oo waxyaabaha uu qabto ay ka mid tahay inuu ilaaliyo isu socodka maraakiibta iyo inuu dowr ka ciyaaro “la dagaalanka argagixisada ee badda”.
Markaas wixii ka dambeeyay waxa dhacay weli waa lagu muransan yahay. Sida ay sheegeen ciidammada Faransiiska, maraakiibta Turkida waxa ay ilaalo ka ahaayeen markabka Cirkin – kaas oo ay sheegeen inuu waday saad caafimaad – uu si gardarro ah ula dhaqmay markabka Courbet, xitaa ay saddex jeer bartilmaameedsadeen hannaanka hubka ee markabkaasi.
Turkigu gaashaanka ayuu u daruuray eedaha Faransiiska, isagoo sheegay in waxa dhacay ay aheyd mid saaxiibtinimo. Faransiiska ayaa markaas kaddib waxa uu Nato waydiistay inay dhacdadaasi baaraan.
Labada dalba todobaadyadii la soo dhaafay waxa ay hawada isumariyeen aflagaado. Isniintii, Madaxweynaha Faransiiska Emmanuel Macron ayaa waxa uu Turkiga ku eedeeyay “mas’uuliyad dambiyadeed oo taariikhi ah” inuu ka gaysanayo colaadda Liibiya, isagoo ah weliba “dal sheeganaya inuu xubin ka yahay Nato”.
Wasiirka arrimaha dibadda ee Turkiga, Mevlut Cavusoglu, ayaa Talaadadii sheegay in Faransiiska “uu burburinayay” dalkaasi ku yaal waqooyiga Afrika, waxa uuna ku eedeeyay in dalkaas uu isku dayayo “inuu sii kordhiyo joogitaanka Ruushka ee Liibiya”. Khamiistii, waxa uu Faransiiska waydiistay inuu raaligelin ka bixiyo eedaheeda ku aaddan dhacdada markabka Courbet.
Haatan Faransiisku waxa uu joojiyay dowrkii uu kulahaa Howlgalka Ilaalinta Badda. “Wax macna ah inooma samaynayso inaan hantideenna meesha ku hayno… xilli xulafadu aanan qadarinayn cunaqabataynta,” ayaa la soo weriyay inuu yiri sarkaal u hadlay gaashaandhigga Faransiiska.