WARARKA MAANTA

Ku dhawaad 45 Wariye oo ka tirsanaa warbaahinada Magaalada Baydhabo ayaa waxaa loo qabtay dood wadaag Ku saabsanaa Tabinta doorashooyinka.

Doodaan Laga qeyb galiyay Wariyaasha ayaa waxaa uu ahaa mid soconaya Hal Maalin, inta dooda socotay ayaa waxaa lis dhaafsaday fikiro badan oo ku saabsanaa qaabka Wariyaasha ay U tabin karaan doorashada Iyo wax yaabaha looga baahan yahay.

Cumar Mustafa Nuur oo ahaa Macalinka dooda U qabtay Wariyaasha oo lahadlay warbaahinta Warsanradio ayaa sharxaad ka bixiyay doodaan Iyo waxyaabaha ka Soo baxey.

Hoos ka dhageyso Warka Duhur ee Idaacada Warsan oo aqrinayo Abdiraxaman Ahmed (Oday)

3 December waa maalinta naafada Aduunka qayba badan oo dunida ah ayaana maanta laga xusay, hadaba Naafada Magaalada Baydhabo waa sidee?

Maalimo gaar ah oo mar loo dooray in maalintaasi la yiraahdo waa maalin hebel ayaa inta badan dunida laga xusaa.

Maantana waa maalin ka mid ah maalimahaasi waxay ku began tahay maalinta Naafada Aduunka oo si weyn caalamka loogu xuso.

Maanta dunida waxaa laga xusayaa maalinta caalamiga ah ee dadka qaba baahiyada gaarka ah, waxayna ujeeddadu tahay in bulshadu ay fahanto xaaladda dadkaasi qaba baahiyada gaarka ah isla markaana bulshada lagu wacyi geliyo taageerada iyo gacansiinta dadkaasi.

Sidoo kale maalintani ayaa loogu tala galay in la muujiyo dadka qaba baahiyada gaarka ah ee haddana nolashooda caadiga u maareeya.

Saciid Osmaan Gaabow wuxuu ka mid yahay dadka qaba baahida indhaha balse gudoomiye u ah urur ay ku midooween dadka indha la.

Saciid markiisii hore wuxuu ahaa mid gooni u ah sidii uu ku noolaan lahaa isaga iyo qoyskiisa balse waxa uu gudoomiye u noqday sannadku markuu ahaa 2016kii dad baahidiisa oo kale qaba ku waasi oo ay ka sugeyaan in uu u raadiyo xuquuqda ay leeyihiin.

Saciid ayaa sheegay in maalinta naafada aduunka ay aheyd in lagula dabaal dego deegaankiisa balse taasi aysan dhicin wuxuuna ku eedeeyey dhamaan masuuliyiinta qeyba hooda kala duwan isagoo u jeediyey in ay la shaqeeyaan dadka naafada ah ee ku nool magaalada baydhabo si ay u helaan waxa ay xaqa u leyihiin.

“Waxay aheyd maanta in aad nala dabaal degtaan dadkeeniyow balse waan ka xunahay waxaan ku dhaliileynaa dhamaan masuuliyiinta Koonfur Galbeed, si lamid ah waa in aad naafada la shaqeysaan si ay u helaan xuquuqdooda.”

Dhanka kale wuxuuna bulshada baydhabo ugu baaqay in naafada la garab istaago oo la tixgeliyo

“Bulshada Baydhabo fadlan waxan idin ka codsaneynaa in aad nagarb istaagtaan si aan u noolaano, wax u barano iyo in aan heer wanaagsan aan garno.”

Abdirahman Isxaaq waa qof aan waxba arkin wuxuu qabaa baahida araga ah kuna nool kaam ku yaala duleedka magaalada baydhabo ee xaruunta gobalka bay wuxuuna timaamay in dalalka deriska la ah ay helaan dadkooda naafada ah qiimeyn iyo ka warqabid balse Soomaaliya aysan ka jirin inta badan in la daryeelo dadka naafada ah ee baahiyaha gaarka ah qaba

“ Wadamada deriska nala ah waa laga xusaa maalinta naafada aduunka weyna tixgeliyaan naafadooda basle soomaliya ma helaan inta badan naafadooda daryeel sax ah sidoo kale ma heystaan qadrin qiimo oo ay mudan yihiin.”

Dadka Naafada ah waxay ka mid yihiin qeybaha kala duwan ee bulshada balse inta badan Soomaaliya waxaa ka jira Musuq ah in dadka naafada ah aysan helin waxa dadka kale ay helaan halka wadamada qaar dadkooda naafada ah ay leeyihiin xuquuq ka duwan tan dadka dhimeystiran.

W/Q:- Wariye Abdourahman Yusuf Hassan Sooriyaako

Xudur, Diseembar 03, 2022: Gudoomiyaha Degmada Xudur ahna duqa magaalada mudane Cumar Cabdulaahi Maxamuud ayaa ka qeybgaley furitaanka kulanka Isku-duwidda iyo u diyaar-garowga Abaaraha ee Degmooyinka Gobolka Bakool oo socon doono muddo 2-maalmood ah oo maanta ka furmey magaalada Xudur.

Furitaanka Shirkaan maanta ka furmey magaalada Xudur waxaa Aaladda fogaan aragga ah kaga soo qeybgaley Guddigga gurmadka Abaaraha ee Koonfur Galbeed, waxeyna dhammaan ka qeybgaleyaashu waxey ku doodeen waxyaabaha hortabinta leh ee u baahan in xoogga lasaaro oo loo istaago sidii wax loogu qaban lahaa.

Gudoomiyaha Degmada Xudur oo ka hadley furitaanka kulanka ayaa ka sheekeeyey muhiimadda uu Kulankaan u leeyahey Bulshada, Hay’adaha Samafalka ka shaqeeya la xoojiyo la xisaabtankooda iyadoo la kaashanaayo maamulada. Gudoomiye Cumar Cabdulaahi ayaa sidoo kale Dowladda ka codsadey in magaaladaan Xudur ay u baahantahey dhismo ceel biyoodyo kala duwan oo qalabkii lagu sameyn lahaa laga caawiyo oo Dowladda iyo Hay’adaha ay soo gaarsiiyaan magaalada wuxuuna u mahadceliyey Guddiga Abaaraha iyo Wasaaradda Gargaarka Koonfur Galbeed.

Kulanka waxaaa kasoo qeybgaley dhammaan Gudoomiyaasha Degmooyinka Xudur, Waajid, Ceelbarde, Rabdhuure iyo Tiyeeglow ee Gobolka Bakool, Isku-duwaha samafalka ee Gobolka Bakool, Gudoomiye kuxigeenada Gobolka Bakool, Guddiga gurmadka Abaaraha Koonfur Galbeed oo Aaladda fogaan aragga uga soo qeybgaley iyo Wasiir kuxigeenka gargaarka Koonfur Galbeed.

DHAMMAAD.

Baydhowy-{WMN}-Iyadoo la xusayo maalinta caalamiga ah ee dadka naafada ah (IDPD), Qaramada Midoobay ee Soomaaliya ayaa maanta ku boggaadisay maamullada Soomaaliya horumarka ay ka gaareen aqoonsiga xuquuqda dadka naafada ah, waxayna ku dhiirigelisay inay sii xoojiyaan guulaha ay gaareen.

“Sannadkii 2019-kii, Dowladda Federaalka Soomaaliya waxay saxiixday Axdiga Qaramada Midoobay ee Xuquuqda Dadka Naafada ah – tani waxay arrin taariikhi ah u ahayd Soomaalida naafada ah iyo qoysaskooda, waana mid muujinaysa sida ay dalkooda uga go’antahay horumarinta, ilaalinta, iyo hubinta in dhammaan dadka naafada ah ay si buuxda oo siman ugu naaloodaan xuquuqda aadanaha iyo xorriyadaha aasaasiga ah,” ayay tiri ku-xigeenka Ergayga Gaarka ah ee Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay u qaabilsan Soomaaliya, Anita Kiki Gbeho.

“Si loo helo bulsho si dhab ah loogu wada dhan yahay, caqabadaha jireed iyo is-gaarsiinta waa in meesha laga saaraa, lana dejiyo sharci ku saabsan xuquuqda naafada, iyo sidoo kale dhismaha Hay’adda Naafada Qaranka, Soomaaliya waxay muujisay sida ay uga go’an tahay in arrintan ay dhacdo.

Qarammada Midoobay ayaa Madaxda Soomaalida ugu baaqday inay sii waddo dadaallada la doonayo in arrimaha naafanimada lagu daro horumarka dalka, waxayna diyaar u tahay inay taageerto,” ayay raacisay Mw. Gbeho, oo sidoo kale hadda ah Madaxa Sii Hayaha ah ee Xafiiska Hawlgalka Kaalmaynta Qaramada Midoobay ee Soomaaliya (UNSOM).

Iyadoo sanad walba la xuso 3-da Disembar, Golaha Guud ee Qaramada Midoobay ayaa aasaasay Maalinta Caalamiga ah ee Naafada sannadkii 1992. Maalintu waxaa looga golleeyahay in kor loogu qaado fahamka arrimaha naafanimada iyo laguna abaabulo taageerada sharafta, xuquuqda, iyo fayo-qabka dadka naafada ah. Waxaa kale oo ay doonaysaa inay kordhiso ka warqabka faa’iidooyinka laga helo isdhexgalka dadka naafada ah dhinac kasta oo siyaasadeed, bulsho, dhaqaale, iyo nolol dhaqameed.

Baydhowy-{WMN}-Wasiirka Warfaafinta, Dhaqanka iyo Dalxiiska ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Daud Aweis Jama, ayaa maanta magaalada Istanbul kaga qeybgaley Shirka Istaraatiijiyadda Warbaahinta Caalamiga, xilli dunida ay ka jiraan caqabado iyo xasarado kala duwan oo u baahan in lagu dabaqo siyaasad cusub oo dib loogu qaabeynayo isbeddelada socda.

Shirkan ayaa waxaa hal ku dhig u ah ‘’Istaraatijiyadda Warbaahinta, Xilli Lagu Jiro Hubanti La’aan’’, iyadoo dunida ay ku soo kordheen faafinta wararka beenta ah, kicinta iyo abaabulka colaadaha iyo in si xun loo adeegsado warbaahinta. Qodobada shirkan caalamiga ah looga hadlayo ayaa waxaa ka mid ah waxyeelada warbixinada sida khaldan loo tebiyo ama marin habaabinta, in si wanaagsan loo adeegsado aaladaha casriga ee warbaahinta iyo in bulshada loo tebiyo warar waxtar leh.

Soomaaliya ayaa ka mid ah waddamada ku hawlan dib u qaabeynta istaraatijiyada warbaahinta si looga mira dhaliyo hawlaha xasilinta, nabadeynta, horumarka iyo in laga fogaado in si xun loo adeegsado warbaahinta cusub ee sida sahlan bulshada u wada gaarta xilligan casriga ah ee lagu jiro.

Madaxweynaha Jamhuriyadda Turkiga, Recep Tayyip Erdoğan oo khudbad u jeediyay ka qeybgalayaasha shirkan ayaa xusay muhimadda ku jirta in laga wadaxaajoodo qaabeynta istaraatiijiyadda warbaahinta, ayna jirto fursad la isku dhaafsado fikir iyo khibrado si loo wajaho hubanti la’aanta dunida ka jirta iyo isbeddelada dhacaya.

Wasiirka Warfaafinta ee Soomaaliya, Mudane Daud Aweis, ayaa dhanka kale kulamo la qaatey qaar ka mid ah wufuudda ka qeybgalaysa shirka oo uu ka mid yahay Guddoomiyaha Golaha Sare ee Warbaahinta Turkiga Prof. Fahrettin Altun.

Baydhowy-{WMN}-Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Dr. Xasan Sheekh Maxamuud oo maanta ka qeyb galay Munaasabadda Qalin-jabinta Aqoonyahannada Soomaaliyeed ee sanadka ka baxay Jaamacadda Nabadda ee Qaramada Midoobay ayaa Maamulka Jaamacaddu waxay go’aamiyeen in ay Madaxweynaha ugu magac-daraan Xarunta ay ku leeyihiin Soomaaliya.

Madaxweynaha oo Jaamacaddan ka qaatay sanadka, shahaadada sare ee cilmiga nabadda, maamul wanaagga iyo horumarinta ayaa ugu hambalyeeyay dhammaan Aqoonyahannada Soomaaliyeed ee maanta kala qalin-jabiyey heerarka kala duwan ee culuumta ay bixiso Jaamacadda Qaramada Midoobey, waxa uuna tilmaamay doorka laga filanayo in ay ka qaataan halganka ciribtirka jahliga iyo dib u dhaca dalka.

“Soomaaliya waxa ay u baahan tahay dhisidda tiirarka tacliinta sare oo ku saleysan hal-abuur iyo xirfad, horseedaysana nabad iyo dib u heshiisiin waarta. Maanta waxaan u fadhinnaa qalin jabinta 18 Aqoonyahan Soomaaliyeed oo qaatay PhD iyo 144 kale oo heerka Labaad ee Masterka ah, taas oo dhiirri gelinaysa mustaqbalka dalkeenna.”

Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa sheegay in boqol ardey la siinayo deeq waxbarasho PhD ah oo ay Jaamacadda UPEACE fulin doonto saddexda sano ee soo socota, taas oo kor loogu qaadayo heerka tacliinta sare ee Soomaaliya, iyadoo dawladdu ay arrinkaas la kaashaneyso Jaamacadda Nabadda iyo saaxiibbada kale ee taageera Waxbarashada dalkeenna.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Dr. Xasan Sheekh ayaa uga u mahad-celiyay dhammaan macalimiintii qaybta ka ahaa waxbarashadiisa, gaar ahaan maamulka iyo ardeyda Jaamacadda Nabadda ee Qaramada Midoobay oo uu ka qaatay takhasusuka cilmiga Nabadda, Maamul wanaagga iyo Horumarinta.

Baydhowy-{WMN}-Geeska Afrika waxa ka jira abaartii ugu xumayd in ka badan 4tii sano ee la soo dhaafay, Canada waxa ay aad uga walaacsan tahay saamaynta abaartu ku yeelatay dadka nugul ee markii horeba la daalaa dhacayay saboolnimada, amni-darrada iyo masiibada COVID-19.

Abaarta 2020 ilaa 2022 waxay hadda dhaaftay abaarihii foosha xumaa ee 2010 ilaa 2011 iyo 2016 ilaa 2017.Ilaa 50 milyan oo qof ayaa u baahan gargaar cunto oo degdeg ah dalalka Ethiopia, Kenya, Somalia, South Sudan iyo Sudan.

Maanta, Mudane Harjit S. Sajjan, Wasiirka Horumarinta Caalamiga ah ayaa ku dhawaaqay sida Kanada ay wax uga qaban doonto gaajada, nafaqo-xumada ba’an iyo walaacyada kale ee muhiimka ah ee dadka ay dhibaatadu saameysey si looga caawiyo ka hortagga macluusha Gobolka Geeska Afrika.

Wasiir Sajjan ayaa shaaca ka qaaday in lacag dhan 107 milyan oo dollar loo qoondeeyay gobolka weyn ee Geeska Afrika oo ay ku jiraan 25 milyan oo dollar oo Itoobiya loo qoondeeyay, $11 milyan oo dollar oo Kenya ah, $26 milyan oo dollar oo Soomaaliya loo qoondeeyay, $25 milyan loo qoondeeyay South Sudan iyo $20 milyan oo Sudan ah.

Maalgelintan ayaa qayb ka ah 250 milyan oo doollar oo maalgelin ah, oo uu ku dhawaaqay Ra’iisul Wasaare Justin Trudeau 23-kii Juun 2022, si wax looga qabto dhibaatooyinka sugnaanta cunnada ee adduunka, waxaana la siin doonaa hay’adaha Qaramada Midoobay iyo kuwa aan dowliga ahayn.

Wasiir Sajjan ayaa sidoo kale shaaca ka qaaday in Canada ay ku bixin doonto lacag dhan $11.2 milyan muddo 3 sano ah Hay’adda Cunnada Adduunka ee WFP, taasoo loogu talagalay barnaamij cunto nafaqeysan oo maalinle ah oo la siin doono in ka badan 32,000 oo arday oo iskuullo ah oo ku nool gobollada Soomaaliya iyo Koonfurta Suudaan oo ay ka jirto cunto yari.

Hoos ka dhageyso Barnaamijka Hambalyada iyo Salaamaha ee idaacada warsan soo jeedinaayo Mohamuud nuunoow Mohamed

Guddomiyaha Degmda Wajid Mudane Mohamed Yussuf Ali Ayaa Deeq Rashin Laba Diyaradood Kala Wareegay Wasarada Gar-garka Maraynta Masiiboyinka KGS Oo Ka Shanaysa Hay,ada Gar-garka Maraynta iyo Masiiboyinka Dowlda Federalka Somaliya.

Garoonka waxa ku sugnaa Guddomiye ku xgeenka Degmda Wajid Mukhtar Ahmed Awdhere iyo Gollaha Degaanka Degmda Wajid.

Deqdaan Rashinka ah ayaa Looga Fa,idayn Doono Dadka Abaarta Sameeysey ku nool Degmda Wajid iyo Degaanada Ku Hareeraysan in kastoo Biloyinkii Dambe Jiray Abaaraha Sameeyey Guud ahaan Dalka Somaliya.

Guddomiyaha Degmda Wajid Ayaa U mahadceliyey Madaxweynaha DKgs mudane cabdiasis xasan maxamaed Laftagareen oo horey umagacaabey gudiga abaaraha Dkgs si loogu gurmado dadka tabaleysan ee deganada kgs iyo cidii kaqeyb qadatey in Wajid maanta Deeqdaan Timaado isagoona si gaar ah Ugu Mahadceliyey Wasarada Maraynta iyo Masiiboyinka Koonfur galbeed iyo Hay,ada Maraynta masiiboyinka Qaranka .

Dhamaad.