WARARKA MAANTA

Degaal manta ka dhacay duleedka  magaalada Baydhabo  ayaa waxaa ay Wararku sheegayaan in arornimadii saakay uu dagaal ka dhacay aaga Deynuunay oo maalmahaan ay ka jireen dhadhaqaaqyo ciidan.

Maleeshiyaadka Al-shabaab ayaa weerarka ku qaaday deegaanka Burjeed ee gobolka Baay, oo halkaasi ay saldhig ku leeyihiin ciidamada dowladda Soomaaliya iyo Daraawiishta ee Koofur Galbeed.

Dagaalka oo saacado badan qaatay ayaa waxaa lasoo wariyay inay guuloka gaareen ciidamada Daraawiishta kgs waxaana la jabiyay Al-Shabaabkii weerarka soo qaaday.

Ku dhowaad  15  Shabaab ah ayaa lagu dilay dagaalka, waxaana jira khasaare kale oo dhaawacyo oo la gaarsiiyay Shabaabkii weerarka soo qaaday, sida ay sheegeen laamaha amniga Koonfur Galbeed dhinaca kale Ciidamada Dowlada ayaa Waxaa Soo gaaray Khasaare dhimisho iyo dhaawac leh .

Maydadka xubnaha Al-Shabaab ee lagu laayay aagga deegaanka Daynuunay ayaa la keeyay gudaha magaalada Baydhaba, iyada oo lagu soo bandhigay fagaare ku yaalla magaalada  oo ay isugu soo baxeen boqolaal dadweyne ah.

Safiirka Soomaaliya u fadhiya dalka Mareykanka, Danjire Daahir Xasan Carab, ayaa si rasmi ah ugu dhawaaqay in Soomaaliya ay hadda furan tahay, islamarkaana diyaar u tahay sahaminta iyo qodista shidaalka, gaar ahaan deegaanada SSC-Khaatumo.

Danjiraha ayaa fursaddan muhiimka ah u bandhigay shirkadaha tamarta ee Mareykanka, isaga oo ku dhiirrigeliyay inay dib ugu soo laabtaan dalka si ay u sahamiyaan ceelasha shidaalka ee ka buuxa dhulka Soomaaliyeed.

Qoraal uu ku daabacay bartiisa X (hore Twitter), ayuu Danjiruhu ku sheegay in dowladda Soomaaliya ay qaaday tallaabooyin muhiim ah oo ka saaray caqabadihii sharciyeed iyo amni ee horay u hor istaagay howlaha shidaal-baarista.

Waan ku faraxsanahay inaan ku dhawaaqo in Soomaaliya si rasmi ah ay ugu furan tahay qodista shidaalka. Waxaan ku martiqaadayaa shirkadaha tamarta ee Mareykanka inay dib ugu soo laabtaan dalka,” ayuu yiri Safiirku.

Wuxuu sidoo kale sheegay in maamulka cusub ee SSC-Khaatumo oo hadda si rasmi ah loogu aqoonsaday dawlad xubin ka ah Dowladda Federaalka, ay sahleyso in laga fuliyo dhulkeeda mashaariic horay hakad u galay.

“Ka qaadista xaaladdii ‘force majeure’ waxay xaaladda u sahlaysaa in si buuxda loo bilaabo sahamin iyo qodis shidaal oo ka dhacda dooxada hodanka ku ah khayraadka ee Nugaal Valley Basin,” ayuu hadalkiisa ku daray safiirku.

Soomaaliya waxay leedahay dhul istaraatiiji ah oo xeebihiisu ka mid yihiin kuwa ugu dheer Afrika, kana hodan ah shidaalka iyo gaaska dabiiciga ah.

Hantidhowraha Guud ee JFS, Axmed Ciise Guutaale, iyo Hantidhowrayaasha Guud ee Dowlad Goboleedyada Soomaaliya ayaa maanta yeeshay kulan ku saabsan horumarinta xirfadda iyo aqoonta Xafiisyada Hantidhowrka ee labada heer ee dowladda Soomaaliya.

Kulankan ayaa diiradda lagu saaray sida ugu wanaagsan ee ay Xafiisyada Hantidhowrku uga wada faa’iideysan karaan “𝐁𝐚𝐫𝐧𝐚𝐚𝐦𝐢𝐣𝐤𝐚 𝐇𝐨𝐫𝐮𝐦𝐚𝐫𝐢𝐧𝐭𝐚 𝐗𝐢𝐫𝐟𝐚𝐝𝐝𝐚 𝐢𝐲𝐨 𝐖𝐚𝐱𝐛𝐚𝐫𝐚𝐬𝐡𝐚𝐝𝐚 𝐇𝐚𝐧𝐭𝐢𝐝𝐡𝐨𝐰𝐫𝐚𝐲𝐚𝐚𝐬𝐡𝐚” (Professional Education for SAI Auditors-𝐏𝐄𝐒𝐀) oo uu bixiyo Ururka Caalamiga ah ee Hay’adaha Hantidhowrka- (International Organization of Supreme Audit Institutions-𝐈𝐍𝐓𝐎𝐒𝐀𝐈), kaas oo xoogga saara tababarrada xirafadda Hantidhowrista, islamarkaana hormarinaya “Tabaha Fulinta Baarista Hantidhowrka, Hubinta Tayada iyo Heerarka Caalamiga ah ee Hantidhowrista Hay’adaha Dowladda”.

Dhinaca kale, Hantidhowraha Guud ee JFS waxa uu uga xog-warramay Hantidhowrada Guud ee Dowlad Goboleedyada Mashruuca Xoojinta Maamulka Khayraadka Guud ee Dowladda (Somalia Enhancing Public Resource Management Project-𝐒𝐄𝐑𝐏) oo uu Bankiga Adduunku Maalgeliyo, islamarkaana Xafiisyada Hantidhowrka Guud ee labada heer ee dowladda iyo Guddiga Maaliyadda ee Baarlamaanka Federaalka ay kamid yihiin hay’adaha dowladda ee ay tahay in ay ka faa’iideystaan, isaga oo ku dhiirageliyey in Xafiisyada Hantidhowrka Guud ee Dowlad Goboleedyada ay si fiican uga qayb qaataan.

Ugu dambeyn, Hantidhowrada Dowlad Goboleedyada ayaa uga mahadceliyey Xafiiska Hantidhowrka Guud ee JFS kaalinta hoggaamineed ee la xiriira horumarinta Xirfadda dhammaan hantidhowrada Soomaaliya iyo dhiirrigelinta ka faa’iideysiga taageerada farsamo si waafaqsan 𝐒𝐡𝐚𝐫𝐜𝐢𝐲𝐚𝐝𝐚 𝐌𝐚𝐚𝐫𝐞𝐲𝐧𝐭𝐚 𝐌𝐚𝐚𝐥𝐢𝐲𝐚𝐝𝐝𝐚 𝐆𝐮𝐮𝐝 𝐢𝐲𝐨 𝐇𝐚𝐧𝐭𝐢𝐝𝐡𝐨𝐰𝐫𝐤𝐚 𝐆𝐮𝐮𝐝.

Ra’iisul Wasaare ku xigeenka labaad ee Xukuumadda Jamhuuriyada Federaalka Soomaaliya, Mudane Cabdisalaan Cabdi Cali, ayaa maanta si rasmi ah u furay Shirka Qaran ee Xuquuqul Insaanka, kaas oo markii ugu horeysey Soomaaliya lagu qabanayo.

Ra’iisul Wasaare ku xigeenka dalka oo shirka ka hadlay ayaa sheegey in maalmaha uu socdo diiradda lagu saarayo kaalinta Soomaaliya ee ku aaddan horumarinta, ilaalinta iyo kor u qaadidda xuquuqda aadanaha.

Waxa uu sidoo kale dul istaagay in tani ay fursad u tahay in la isdhaafsado aragtiyo wax ku ool ah lana xoojiyo iskaashiga u dhexeeya hay’adaha dowladda, bulshada rayidka ah iyo beesha caalamka, si wadajir looga shaqeeyo dhismaha mustaqbal ku dhisan caddaalad, sinnaan iyo xurmeyn buuxda oo la siiyo xuquuqda aadanaha.

Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xamsa Cabdi Barre, ayaa kulan la yeeshay xubno matalayey qeybaha kala duwan ee bulshada Gobolka Sanaag.

Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre, oo ku guda-jira socdaalka nabadda iyo midnimada ayaa magaalada Laascaanood ee caasimadda Maamulka SSC-Khaatumo, ayaa sheegay in loo baahan yahay xoojinta nabadda, midnimada, is-dhexgalka bulshada, dib- u heshiisiinta,iyo in ay doorkooda ka qaataan dagaalka Khawaarijta

Mudane Xamsa, oo tallooyin ka dhageystay odayaasha iyo wax-garadka gobolka Sanaag, ayaa tilmaamay muhiimadda ay leedahay in laga wada-shaqeeyo dowlad-dhiska Soomaaliya iyo sidii loo hirgalin lahaa amni iyo horumar, isaga oo xusay in kulamada uu la yeelanayo qeybaha kala duwan ee bulshada ay saldhig u yihiin hirgalinta midnimo buuxda oo dalkeenna la gaarsiiyo.

 Ra’iisul wasaaraha xukuumadda federaalka Soomaaliya, Mudane Xamza Cabdi Barre oo weli ku sugan magaalada Laascaanood ayaa xalay la kulmay waxgaradka, qaybaha bulshad iyo hoggaanka sar ee maamulka SSC-Khaatumo, isaga oo ku dhowaaqay go’aan la xiriira aqoonsiga maamulkaas curdunka ah.

Xamza oo jeediyay khudbad xasaasi ah ayaa marka hore ballan qaadan in bulshada SSC-Khaatumo ay heli doonaan xuquuq lamid ah kuwa maamul-goboleedyada kale ee dalka ka jira, waxaa uunna kula dardaarmay madaxda maamulkaasi in ay maamulka curdunka ah ka saaaran Ku-meelgaarnimadda.

Intaasi kadib waxa uu si rasmi ah ugu dhowaaqay aqoonsiga SSC-Khaatumo, isaga oo sheegay inuu yahay maamul jira oo kamid ah maamullada Soomaaliyeed, wuxuuna sidoo kale meesha ka saaray in lagu muransan yahay deegaannada maamulkaasi.

Dhanka kale, SSC-Khaatumo ayaa markii ugu horreysay si rasmi ah uga qayb-galeyso shirka golaha wadatashiga qaranka ee dhowaan ka dhacaya magaalada Muqdisho, kaasi oo lagu casuumay hoggaamiyahooda Cabdulqaadir Firdhiye oo isna aqbalay.

Casumaadda Madaxweynaha SSC-Khaatumo waxaa si rasmi ah u shaaciyay Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya, Xamza Cabdi Barre oo sheegay inuu imaanayo shirka Muqdisho.

Ra’iisul Wasaaruhu wuxuu xaqiijiyay in Madaxweyne Firdhiye uu aqbalay casuumaaddaas isla markaana uu ka qeyb geli doono kulanka Shirka Golaha Wadatashiga Qaran, kaas oo ay ka qeyb-galayaan madax goboleedyada qaarkood, maadaama uu Xasan Sheekh ka reebay Madaxweynaha Jubbaland ka qeyb-galka kulankaan, halka Puntland ay is-hayaan hoggaanka Villada.

Wareysi uu siiyay TV TRT  ee laga leeyahay dalka Turkiga Wasiiru Dowlaha Wasaaradda Arrimaha Dibadda Soomaaliya Cali Maxamed Cumar Cali Balcad ayaa sheegay in Soomaaliya ay u soo bandhigtay dalka Mareykanka dib u cusboonaysiinta heshiis dhanka difaaca ah oo ay kala saxiixdeen dalalka Soomaaliya iyo Mareykanka Sanaddii 1980-kii,

Wasiir Balcad ayaa sheegay in cusbooneysiinta heshiiskaas uu dalka Mareykanka siinaayo in ay helaan Saddex dekedood oo waa-weyn oo ay u isticmaali karaan Cirka iyo badda Soomaaliya,  kuwaasi oo ku kala yaalla magaalooyinka Berbera, Kismaayo iyo Muqdisho.

“Waxaan diyaar unahay in ay Ciidamada Mareykanka isticmaalan Dekedaha iyo garoomada sadexda magaalo wixii kale oo ay nooga baahdaana diyaar ayaan ula nahay” ayuu yiri wasiiru dowlaha wasaarada Arrimaha dibada Soomaaliya Cali Balcad.

Sidoo kale Cali Balcad ayaa sheegay in Mareykanka ay xoojin doonaan dagaalka ka dhanka ah kooxaha argagixisada, islamarkaana ay Soomaaliya ay heli doono taageero weyn, si loo wiiqo awooda kooxaha Argagixisada

Wareysi uu bixiyay wasiiru dowlaha ayaa imaanaya, xili dhawaan Dowladda Federaalka Soomaaliya ay warqad u dirtay dalka Mareykanka 16-ka bisha Maarso ee sanadkan 2025, taasoo ay ku wer-gelisay in ay diyaar u tahay in dalka Mareykanka ay siinayso Saldhigga Ciidan iyo dekad ay isticmaalaan.

Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xamsa Cabdi Barre, ayaa kulan la qaatay Isimadda dhaqanka ee Buuhoodle.

Ra’iisul Wasaaraha, oo ku guda jira La-tashiyada bulshada deegaannada SSC-Khaatumo, ayaa isimada ka dhagaystay aragtiyo iyo tallooyin ku aaddan dowlad-dhiska iyo I midnimada dalka.

Mudane Xamsa, ayaa uga mahadceliyey bahda dhaqanka doorkooda ku aaddan dib-u heshiisiinta iyo hirgalinta nabadda, waxaa uunna ballan-qaaday in dowladda Soomaaliya ay xoojin doonto nabadda iyo midnimada, isaga oo xusay in bahda dhaqanka looga baahan yahay in ay kaalin muhiim ah ka geystaan dedaalka loogu jiro isku keenidda shacabka Soomaaliyeed.

Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xamsa Cabdi Barre, oo ku guda-jira socdaalka nabadda iyo midnimada ee uu ku joogo magaalada Laascaanood, ayaa caawa ka qeyb-galay munaasabad weyn oo ay ka soo qeybgaleen madaxda heerarkooda kala duwan iyo kumanyaal dadweyne ah, taasi oo loogu magac-daray habeenka Ra’iisul Wasaare Xamsa iyo Bulshada SSC-Khaatumo.

Mudane Xamsa, oo khudbad ka jeediyey munaasabadda, ayaa sheegay in maamulka Khaatumo ku yimid rabitaanka shacabka deegaannada SSC, caawa kadibna ay heli doonaan xuquuq lamid ah mid ah kuwa maamul-goboleedyada kale ee dalka ka jira, waxaa uunna kula dardaarmay madaxda SSC-Khaatumo in ay maamulka curdinka ah ka saaaran Ku-meelgaarnimadda.

“Waxaa farxad iyo dareen kalgacayl ii sameeyay sida wadajirka ah ee aad u ilaaliseen midnimada iyo Calanka Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, waxaa nasiib wanaag ah in caawa Calanka Buluugga ah uu ka taagan yahay qeybo badan oo kamid ah gobollada waqooyi, waxaan joognaa xilligii ay dadka Soomaaliyeed ugu baahida badnaayeen nabad iyo midnimo, booqashada taariikhiga ah ee aan ku imid Laascaanood waa mid ka turjumasa adkaynta midnimada iyo wadajirka shacabka Soomaaliyeed”, Ayuu yiri Ra’iisul Wasaare Xamsa.

Ra’iisul Wasaaraha, ayaa intii uu ku sugnaa munaasabadda, waxa uu kalmado ku aaddan midnimada Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, ka dhageystay madaxda heerarkooda kala duwan, isimada dhaqanka iyo dadweynihii kasoo qeyb-galay munaasabadda, waxaa uunna u mahadceliyey bulshada ku dhaqan deegaannada SSC-Khaatumo.

Dowladda Aljeeriya ayaa soo badbaadisay tahriibeyaal doon kula xumaatay Badda Aljeeriya sida uu Warbaahinta qaranka u xaqiijiyey Safiirka Dowladda Soomaaliya u fadhiya Caasimadda Aljeeriya Mudane Yuusuf Axmed Xasan( Jeego)dadkan ayey doonta kula xumaatay meel 80KM u jirta Caasimadda Aljeeriya.

Sida Safiirka sheegay tirada dadka lasoo badbaadiyay ayaa ah 23 qof oo isugu jira Rag iyo Haween, kuwaa oo qaar kamid ah Ehalladooda lasoo xiriireen Safaaradda kadibna Safaadaraddu gurmad weydiisatay wasaaradda arrimaha dibadda Algeriya, tasoo ugu dambeyn suuragalisay in badda laga soo badbaadiyo dhalliyaradaasi Soomaaliyeed.

Dadkaan ayaa hadda xaaladdooda caafimaad lagula tacaalayaa isbitaalada dalkaas,safarka tahriibka oo ah mid halis badan ayey dowladda Soomaaliya dhowaan soo rogtay awaamiir lagula dagaalamayo arrimaha Tahriibka.