Baydhabo-{WMN}-Barnaamijka Kulanka Warsan waxaad Caawa kaga boganidoontaan Wareeysiyo aad xasaasi u ah, khudbadiha shirarkii maanta Madaxda Somaliya ay ku qabteen Dalka iyo dibadiisa. waxaa Caawa soo saarey soona jeedinaaya Wariye Yuusuf Sheikh Aden (Qalinle} Dhageysi wanaagsan.
Xafiisyo badan oo dawladda Maraykanka ah ayaa laga yaabaa in qayb ahaan shaqadooda la hakiyo, wixii loo gaadho maalinta Axadda ee soo socota, ka dib markii mudanayaasha golaha baarlamaanka ee Maraykanku ay ku guuldaraysteen inay isla meeldhigaan, miisaaniyadda ay dawladdu ku shaqaynayso 12-ka bilood ee foodda innagu soo haya.
Qodobada la isku hayo ayay ka mid yihiin, in lagu daro, lacago lagu taageerayo dalka Ukraine, si ay isaga caabbiyaan Ruushka, xakamaynta muhaajiriinta ka soo gudbaya xuduudda Mexico iyo Maraykanka, iyo weliba arrimo taabanaya barnaamijyada daryeelka bulshada Maraykanka ah.
Golaha Senate-ka ee ay maamulaan xisbiga Dimoqraadiga ayaa ku dedaalaya inay meelmariyaan qorshe wakhti gaaban ah oo xukuumaddu ku shaqayn karto, hase ahaatee weli may helin codad dhamaystiran oo qorshahaasi sharci ku noqon karo.
Dhinaca kale Afhayeenka aqalka wakiillada ee Maraykanka Kevin McCarthy oo ka soo jeeda xisbiga Jamhuuriga, ayaa ku gacan-saydhay dedaalada ka socda aqalka Senate-ka.
Xafiisyada dawladda ayaa Khamiistii bilaabay inay shaqaalohooda ku wargeliyaan, tallaabooyinka dhici doona, haddii aan la ansixin miisaaniyadda dawladda.
Hoggaamiyaha xisbiga Jamhuuriga ee golaha Senate-ka Mitch McConnell ayaa uga digay mudanayaasha aqalka wakiillada, dhibaatada ka dhalan karta, haddii la joojiyo shaqada xukuumadda, gaar ahaan, xakamaynta duufaanta muhaajiriinta ah ee ku soo qulqulaya xuduuda koonfureed ee Maraykanka.
Xukuumadda haatan ka talisa dalka Sweden ayaa waxay doonayaaa inay arkaan Masaafurin badan ee Soomaalida Magangelyo-doonka ee la diiday Codsiyadooda iyo kuwa ka soo horjeeda Amarka tarxiilka ee la soo saaray.
Sida laga soo xigtay Warbixin laga baahiyey Telefishinka Swedish television (SVT), ayaa waxay Dowladda Sweden u isticmaalaysaa Deeqaha sidii Hub muranka dhanka Socdaalka, iyadoo ku goodisay inay kaalmooyinka Dhaqaalaha kala laaban doonaan Waddankii diida inay Iskaashi ka geystaan sidii Qaxootiga Codsiyadooda Magangelyo-doonka la diiday dib loogu celin lahaa dalalka ay Asal ahaan ka soo jeedaan.
Bishii May ee sanadkan 2023-ka, Wasiirada Wasaaradaha Horumarinta Iskaashiga iyo Socdaalka ee dalka Sweden waxay si wadajir ah Qoraal ugu direen Dowladda Federalka Somalia, kuna wargeliyeen inay Iskaashi xoogan ka muujiyaan Qorshaha Qaxootiga Soomaalida ee Sweden laga soo masaafurin doono.
Telefishinka SVT oo arkay Nuqul ka mid ah Qoraalka loo diray DFS ayaa soo tebiyey in Dowladda Sweden oo muddo dheer ahayd Deeq-bixiyaha ugu weyn Somalia ay haatan dib u eegis ku hayaan Kaalmooyinka Horumarinta.
Wasiirka Iskaashiga Horumarinta Sweden, Johan Forssell ayaa waxay sheegtay inuu hadafku yahay inay Xukuumadda Cusub ee Sweden dardar gelinayso Arrimaha Tarxiilka inay dalalka kale ku baraarugaan Isbedelka ku yimid Siyaasadda Sweden ee Kaalmooyinka Horumarinta.
Dhanka kale, Agaasime Gobaleedka Hay’adda Diakonia ugh qaabilsan Qaarada Afrika, Philemon Gazi waxa uu si kulul u naqdiyey Go’aanka Dowladda Sweden, isagoo xusay inay walaac ku abuurayso dadka ku nool gudaha Somalia ee Gargaarka ka hela Sweden.
Sida laga soo xigtay Wakaallada Kaalmada Sweden (The Swedish Aid Agency) ee SIDA, ma jiraan Kaamo Swedish oo toos loo siiyo DFS.
Si kastaba, Dowladda Sweden waxay bartamihii bishii August ee sanadkan 2023-ka ku dhawaaqday inay dalkeeda laga soo tarxiilayo Kumanaan Muhaajiriin Shisheeye ah oo la diiday Codsiyadooda Magangelyo-doonka iyo kuwo kale oo iskooda u codsaday in dib loogu celiyo dalalkooda Hooyo.
Wasiiru dowlaha Wasaaradda Gaashaandhigga Soomaaliya Cabdinuur Daahir Fiidow ayaa dugsiga tababarka C.X.D.S ee Turk-Som tababar uga furay dhallinyaro da’yar ah oo kusoo biiray ciidanka Xoogga dalka, kuwaas oo casharada tababarkooda bilaabaya sanad dugsiyeedka 2023-2024.
Saraakiisha tababarka loo furay ayaa sidoo kale goobta lagu dhaariyay maadaama ay soo dhammeysteen dhibbowga ciidannimo.
Wasiir Cabdinuur ayaa ciidanka uu tababarka u furay kula dardaarmay in ay muujiyaan karti iyo firfircooni dheeraad ah, waxa uuna ku boggaadiyay in ay doorteen difaacidda Diinta, Dadka iyo Dalka.
Wasiiru dowlaha Wasaaradda Gaashaandhigga ayaa kaga mahadceliyay Madaxweyaha Jamhuuriyada Federaalka Soomaaliya Xasan Sheekh Mohamud, sida ay ka go’antahay dib u dhiska ciidanka xooga dalka soomaaliyeed iyo la-dagaalanka AS.
Sidoo kale waxa uu mahadcelin u jeediyay dowladda aan walaalaha nahay ee Turkiga iyo macalimiintooda isagoo sidoo kale ku ammaanay saraakiisha Soomaaliyeed ee qeybta weyn ka qaatay fulinta iyo isku dubbaridka tababarkan.
Munaasbada waxaa ka qeyb galay Taliye Xigeenka CXDS Janaraal Maadey Nuur Sheekh Ufurow ,Taliyaha Ciidanka Cirka XDS Janaraal Maxamuud Sheekh Cali (Dable Baylood) & Saraakiil ka kala socotay Ciidanka Xoogga Dalka & Dowladda Turkiga.
Waddamada ay ciidamadu ka joogaan Soomaaliya ee Uganda, Burundi, Ethiopia, Kenya iyo Djibouti, ayaa taageeray codsigii madaxwenaha Soomaaliya ee ahaa in muddo saddex bilood ah sababo farsamo loo hakiyo bixintaanka wejiga labaad ee ciimadama ATMIS.
Waddamadan, oo qoraal rasmi ah u diray Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay, ayaa sheegay inay taageero u hayaan codsiga Soomaaliya ee ah in bixintaanka 3,000 oo ciidanka ATMIS ah dib loo digo muddo 90-maalmood ah.
Waddamadan ayaa qoraalkooda ku ammaanay dagaalka dowladda Soomaaliya ay kula jirto dagaalamayaasha Al-Shabaab.
Dowladda Soomaaliya ayaa codsigeeda sal uga dhigtay in dhammaan xaaladaha taagan aysan u saamixi karin in ATMIS ay ka wada baxaan fariisimaha ay hadda dalka kaga sugan yihiin.Codsigan ayaa dowladda Federaalka Soomaaliya dirtay kadib markii Al-Shabaab weerarada kordhisay, taasoo laga cabsi qabo hadii saldhigyo kale ATMIS ka baxaan, ay dhici karto inay Kooxda la wareegto.
Baydhabo-{WMN}-Barnaamijka Kulanka Warsan waxaad Caawa kaga boganidoontaan Wareeysiyo aad xasaasi u ah, khudbadiha shirarkii maanta Madaxda Somaliya ay ku qabteen Dalka iyo dibadiisa. waxaa Caawa soo saarey soona jeedinaaya Wariye Yuusuf Sheikh Aden (Qalinle} Dhageysi wanaagsan.
Wakaallada Wararka dalka Baxrayn ee BNA ayaa sheegtay in 2 Askari la dilay, dhowr kalena lagu dhaawacay Duqeyn ay Diyaaradaha Darooniska ka geysteen Koonfurta dalka Sacuudiga.
Kooxda Hubeysan ee Xuutiyiinta ayaa la sheegay inay geysteen Weerarkaasi lagu dilay Askarta Baxrayn ee qeybta ka ahaa Isbahaysiga Milliteri ee Hawlgallada Sacuudiga ee Yemen.Labada Askari ee u dhashay dalka Baxrayn ee la dilay ayaa kala ahaa Sarkaal iyo Askari darajo hoose ahaa.
Maraykanka iyo Kenya ayaa waxay magaalada Nairobi ku kala saxiixdeen heshiis dhinaca difaaca ah, kaas oo looga dan leeyahay in lagu xoojiyo la dagaalanka argagixisada ee bariga Afrika iyo in taageero loogu muujiyo dedaalada ay Kenya ku doonayso inay ku hoggaamiso hawl-galka dhinaca amniga ee dalka Haiti.
Xoghayaha difaaca ee dalka Maraykanka Lloyd Austin iyo wasiirka difaaca ee Kenya Aadan Barre Ducaale ayaa qalinka ku duugay heshiis soconaya muddo shan sannadood ah.
Xoghaye Austin ayaa sheegay in Maraykanku “uu uga mahadcelinayo Kenya, hoggaaminteeda ku aaddan xallinta duruufaha amniga ee gobolka iyo weliba kuwa caalamka”, isaga oo sidoo kale uga mahadnaqay doorka hoggaamineed ee Kenya ee ku aaddan ciidamada caalamiga ah ee isku dhafka ah ee la doonayo inay dib u soo celiyaan xasiloonida Haiti.
Austin ayaa toddobaadkii hore, isaga oo ka qayb gelaya kulan doceed ka dhacay New York, intii uu socday shirka golaha guud ee Qaramada Midoobay, wuxuu ku sheegay inay kala shaqaynayaan Congresska Maraykanka, sidii loo ansixin lahaa lacag gaareysa illaa $100 milyan oo lagu bixiyo hawlgalka Haiti.
Austin oo ka hadlayey arrimaha gobolka ayaa soo hadal qaaday ururka al-Shabaab, isaga oo sheegay in dawladda Maraykanku ay si gun-dheer ay u qiimaynayso iskaashigooda kala dhexeeya Kenya, ee ku aaddan la dagaalanka Al-Shabaab.
Austin ayaa intii uu ku sugnaa Djibouti, wuxuu aad u ammaanay ciidamada Soomaaliya, iyo horumarada ay ka samaynayaan la dagaalanka Al-Shabaab, hase ahaatee wuxuu ka digay in weli kooxdu ay leeday awood ay debedda ugu dhoofiso falalkooda ay geystaan, iyaga oo ka faa’iidaysanaya goobaaha aan maamulku ka jirin.
Dowladda Kenya ayaa waxaaa ay kamid tahay dalalka dagaalka kula jira Al-Shabaab, waxaana meelo kamid ah degaannada Jubbland ka jooga Ciidamo aad u farabadan, kuwaas oo ku howlgalla Magaca ATMIS
Masar ayaa qaban doonta doorasho madaxweyne oo socon doonta saddex maalmood bisha December, waxaa sidaas Isniintii ku dhowaaqay mas’uuliyiinta, ayada oo la filayo in madaxweyne Cabdiftaxax al-Sissi uu xukunka kusii nagaado illaa 2030.
Waleed Hamza, guddoomiyaha Maamulka Doorashooyinka Qaran, ayaa sheegay in cod bixinta ay dhici doonto December 10-12, ayada oo doorashada ku celiska ahna ay dhaceyso Janaayo 8-10, haddii musharaxna aanu helin in ka badan 50% codadka.
Waxa uu intaas ku daray in dadka dibedda dalka ku maqan ay codeyn doonaan December 1-3, halka tan ku celiska ahna ay codeyn doonaan 5-7.
Siyaasiyiin dhowr ah ayaa durba ku dhowaaqay inay u taagan yihiin qabashada xilka ugu sarreeya dalka, balse midkoodna loolan adag ma gelin doono al-Sissi oo xukunka hayey tan 2014, islamarkaana Reer Galbeedka kala kulma dhalleeceyn ku saabsan diiwaanka xuquuqda aadanaha Masar.
Wasiirka Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib u heshiisiinta ee Xukuumadda Federaalka ah ee Soomaaliya Axmed Macalin Fiqi ayaa booqasho iyo dhiirrigelin ugu tagay ciidamada Macawislayda ee ku sugan deegaanka Wanane ee Gobolka Mudug.
Deegaankan oo ka tirsan degmada Xarardheere ee Gobolka Mudug ayey ku kala warqaateen Wasiir Axmed Fiqi iyo qeybaha bulshada deegaanka oo ay ku jiraan odeyaasha dhaqanka iyo Ciidamada Macawislayda ee dagaalka kula jira Ururka Al-Shabaab.
Odeyaasha deegaanka iyo Macawislayda oo warbixin siiyay Wasiirka Arrimaha Gudaha ee Soomaaliya ayaa muujiyay diyaar garowgooda ku aadan ladagaalanka Al-Shabaab, iyaga oo ka dalbaday dowladda gacansiin dhan walba ah.
Dhankiisa, Wasiirka Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib u heshiisiinta Axmed Macallim Fiqi waxaa uu bogaadiyay sida geesinnimada leh ee ay ula dagaaleen Al-Shabaab, isaga oo carabka ku adkeeyay in dowladda Soomaaliya ay garab siiso dhammaan bulshooyinka ku gadooday Al-Shabaab, garab istaag iyo dhiirrigelinna uu ugu yimid, iyaguna laga rabo in ay u horkacaan la dagaalankooda.